Wiek przedszkolny

Wiek przedszkolny, to czas kiedy wiele dzieci rozpoczyna edukację przedszkolną. Po ukończeniu trzech lat maluch zwykle gotowy jest do podjęcia współpracy w grupie i uczenia się. Rozwój ruchowy w tym okresie cechuje harmonijność – dziecko doskonali zdobyte umiejętności i nabywa nowe. Rozwój procesów poznawczych, pamięci i myślenia pozwala na lepszą orientację  w świecie zewnętrznym i osiągnięcie wyższego poziomu rozwoju psychicznego. W tym okresie dobiega końca proces nabywania systemu językowego i dziecko bez trudu porozumiewa się z innymi przekazując za pomocą słów swoje myśli, pragnienia, emocje i uczucia. Zwieńczeniem tego okresu rozwojowego jest osiągnięcie przez dziecko dojrzałości szkolnej, pozwalającej na podjęcie obowiązku szkolnego.

Rozwój motoryczny i manualny

Rozwój motoryczny dziecka czteroletniego przebiega szybko, ale już nie tak skokowo jak w poprzednich okresach rozwojowych. Dziecko doskonali nabyte już umiejętności. Potrafi wchodzić i schodzić po schodach krokiem naprzemiennym. Zwyczajne chodzenie staje się nudne, więc dzieci skaczą, podskakują, przeskakują przeszkody i zeskakują skąd tylko się da. Uwielbiają się wspinać, chodzić po wąskich murkach i stać na jednej nodze. Doskonalą jazdę na rowerze, szybko pedałując i sprawnie wykonując manewry. Coraz lepiej radzą sobie z piłką – potrafią świetnie kopać i rzucać, a także znacznie pewniej ją łapać. Pięcio- i sześciolatki dzięki wzrastającej koordynacji ruchowej i umiejętności powtarzania sekwencji ruchowej opanowują takie umiejętności jak taniec, jazda na łyżwach, nartach i dwukołowym rowerze. Stanie i skakanie na jednej nodze nie stanowi już problemu, nawet z zamkniętymi oczami.

W rozwoju manualnym czterolatek robi duże postępy – potrafi odwzorowywać proste kształty – linie, kwadrat, prostokąt, koło czy krzyżyk. Sprawnie rysuje po śladzie, lepi z plasteliny. Znacznie wzrastają umiejętności samoobsługi – dziecko potrafi samo się ubierać i rozbierać, myć i wycierać ręce, posługiwać się sztućcami, korzystać z toalety. Pięciolatek potrafi zapinać i rozpinać guziki, a nawet sznurować buty. Sześciolatek sprawnie i samodzielnie wykonuje podstawowe czynności higieniczne. W tym wieku znacznie wzrasta precyzyjność ruchów dłoni dzięki czemu dzieci tworzą rysunki tematyczne z wieloma elementami, odtwarzają wzorki, podejmują również próby pisania.

Percepcja wzrokowa

W wieku przedszkolnym wzrasta umiejętność analizy i syntezy wzrokowej. Dziecko zaczyna zwracać uwagę na kształty, różnicować je i odkrywać relacje między nimi. Dziecko potrafi dobierać jednakowe obrazki, wyszukiwać jeden różniący się szczegółem, odnajduje wśród podobnych obrazków jeden wzorcowy. Potrafi dokonywać klasyfikacji wg jednej cechy, w oderwaniu od innej (np. tworzy kategorię trójkątów i kół różnej wielkości               i kolorów). Potrafi naśladować ułożenie wzorów z klocków, naśladuje sekwencje np. mycie rąk, czesanie, robienie herbaty. Dopasowuje części obrazka do całości, składa obrazek rozcięty na części po skosie. Poziom analizy i syntezy wzrokowej pięcio – i sześciolatków jest wyznacznikiem tempa uczenia się czytania i pisania.

Percepcja słuchowa

Wiek przedszkolny przynosi dziecku takie wyzwania jak słuchanie i rozumienie poleceń skierowanych do grupy, słuchanie tekstów czytanych przez nauczyciela, uczenie się wierszy i piosenek. Szczególnie istotny jest rozwój słuchu fonemowego, czyli zdolności różnicowania dźwięków mowy. Czterolatek nabywa umiejętność różnicowania głosek opozycyjnych w wyrazach (półka – bułka, kaczka – taczka), odróżnia mowę poprawną       i niepoprawną. Pod koniec wieku przedszkolnego dziecko chętnie bawi się w gry językowe tworząc przez analogię nowe rzeczowniki, czasowniki czy przymiotniki, tworzy i wyszukuje rymy. Potrafi również różnicować prawidłowo  głoski opozycyjne w wyrazach ( kosyk – koszyk, czapka – szapka). W tym czasie kończy się proces rozwoju słuchu fonemowego i dziecko prawidłowo powinno wymawiać wszystkie głoski języka polskiego. Zaburzenia w tej sferze rozwoju niosą za sobą poważne konsekwencje w rozwoju mowy i możliwości nauki czytania i pisania, bowiem dziecko może mieć trudności z rozumieniem złożonych poleceń, nauką tekstu na pamięć oraz z kojarzeniem głosek z odpowiadającym im znakiem graficznym.

Rozwój mowy

Wiek przedszkolny, to czas kiedy kończy się kształtowanie systemu językowego dziecka. Czterolatki potrafią już opowiadać o przeszłości i przyszłości, rozumieją wyrażenia przyimkowe (na, pod, w , za, przed, obok), odpowiadają na proste pytania i same zadają wiele pytań. Popełniają jeszcze wiele  błędów gramatycznych, ale wymowa jest dużo bardziej zrozumiała dla osób postronnych. Znika charakterystyczna miękkość wypowiadanych głosek, a w ich miejsce pojawiają się prawidłowo i twardo wymawiane „s, z, c, dz”. Pięciolatki realizują już prawie wszystkie głoski prawidłowo, pojawia się „sz, ż, cz, dż), prawidłowo brzmią również nosowe „ą, ę”, a w wymowie brakuje tylko drżącego „r”. Wypowiedzi dzieci są wielozdaniowe, uwzględniają kolejność zdarzeń i związki przyczynowo – skutkowe. Zanikają nieprawidłowości gramatyczne, dzieci dokonują autokorekty i chętnie poprawiają błędy innych. Sześciolatki dysponują już wszystkimi prawidłowo wymawianymi głoskami, a także częściami mowy, kategoriami gramatycznymi i schematami składniowymi naszego języka. Potrafią rymować, dostrzegają wieloznaczność słów, pojawiają się w ich wypowiedziach porównania i metafory. Znają większość konwencjonalnych formuł językowych – przywitania, pożegnania, proszenia i przepraszania. Mowa staje się narzędziem komunikacji społecznej pozwalając dziecku na porozumienie z rówieśnikami i innymi osobami z jego otoczenia.

Rozwój społeczny

Wiek przedszkolny jest niezwykle ważnym okresem w rozwoju społecznym dziecka, w kształtowaniu właściwych postaw i zachowań w nowych sytuacjach. Czterolatek zaczyna rozumieć i respektować zasady obowiązujące w grupie dzięki czemu chętnie uczestniczy w zabawach tematycznych i grach z regułami. Wzrost kompetencji językowych pozwala mu nazywać emocje swoje i innych. W tym okresie pojawiają się u dziecka nowe odczucia, takie jak wstyd, zakłopotanie, duma i zazdrość. Pojawiająca się umiejętność reakcji odroczonych pozwala dziecku na kontrolowanie swoich zachowań i stosowanie się do oczekiwań grupy. Pięcio- i sześciolatki są gotowe do radzenia sobie z sytuacjami zadaniowymi i zaczynają się uczyć  samokontroli. Znacznie wzrasta w tym okresie autorytet innych osób niż rodzice, dużego znaczenia nabierają również opinie rówieśników. Rozwój rozumienia społecznych, konwencjonalnych i kulturowych norm powoduje, że dziecko wie jakich zachowań i reakcji w określonych sytuacjach się od niego oczekuje. W większości przypadków potrafi już panować nad swoimi reakcjami, a nawet niekiedy ukrywać swoje uczucia.