wiek poniemowlęcy

Po ukończeniu pierwszego roku życia, dziecko rozpoczyna nowy okres rozwojowy,  zwany wiekiem poniemowlęcym, który trwa do końca trzeciego roku życia. Umiejętność samodzielnego chodzenia pozwala dziecku poznawać świat, sprawności manipulacyjne dają możliwość nowych form działania i rozwoju zabawy. Najważniejszym jednak osiągnięciem rozwojowym tego okresu jest opanowanie mowy.

 

 Umiejętności motoryczne

W drugi rok życia dziecko wkracza  zwykle na własnych nogach. Postawa stojąca utrwala się, a chodzenie jest podstawowym sposobem przemieszczania się. W wieku 13 – 15 miesięcy dziecko stoi pewnie przez dłuższy czas, a około 18 miesiąca staje na palcach opierając się o sprzęty. W tym czasie dziecko uczy się schylać i podnosić przedmioty z podłoża jedną rączką, zaczyna również wspinać się po meblach i wchodzić po schodach dostawiając jedną nogę do drugiej. Większa sprawność pozwala dziecku rozwijać umiejętność zabawy, maluch potrafi już turlać piłkę po podłodze, udaje mu się ją kopać – najłatwiejsze jest kopanie nieruchomej piłki, próbuje także nią rzucać. Pod koniec drugiego roku życia, trzymane za rączki, dzieci uczą się podskakiwać,  podejmują też pierwsze próby jazdy na rowerku, rozpoczynają także naukę samoobsługi, zwykle zsuwając częściowo już zdjęte przez dorosłego części ubrania.

W trzecim roku życia dziecko porusza się bez trudu i całkiem sprawnie biega. Umiejętność biegłego chodzenia pozwala na naukę pokonywania przeszkód, wspinania się, wchodzenia i schodzenia po niewielkich  pochyłościach, omijania przedmiotów leżących na podłodze, podejmowania prób stania na jednej nodze i samodzielnej jazdy na rowerku. Dziecko potrafi przenosić przedmioty np. kubek z wodą, umie kopać i rzucać piłką, próbuje ją łapać, potrafi zdejmować niektóre części odzieży.

Umiejętności manualne

W drugim roku życia wzrasta precyzja ruchów rąk dzięki koordynacji wzrokowo ruchowej. Dziecko zaczyna używać przedmiotów w sposób celowy, intencjonalny, zgodnie z przeznaczeniem. Zaczyna posługiwać się łyżką lub widelcem, pije z kubeczka, rysuje znaczki i bazgrze. Podejmuje próby układania przedmiotów jeden na drugim, co skutkuje umiejętnością budowania wież z klocków lub innych przedmiotów. Pierwsza samodzielna wieża z dwóch klocków pojawia się około 18 miesiąca życia i z każdym miesiącem  jest wyższa – 19 miesiąc życia – to wieża z 4 klocków, 21 miesiąc życia – 5 klocków, a pod koniec 24 miesiąca ma już wysokość 6 klocków. Stopniowo dziecko zaczyna uczyć się odkręcać butelki, słoiki i wrzucać do nich malutkie przedmioty.

W trzecim roku życia wzrasta umiejętność koncentracji pozwalająca dziecku wykonywać oraz bardziej skomplikowane czynności. Dziecko próbuje zapinać guziki, chętnie sięga po kredki i nazywa narysowane przez siebie znaki. Trzylatek potrafi narysować linię poziomą i pionową oraz krzyżyk, sprawnie posługuje się sztućcami podczas jedzenia, potrafi wrzucać różne klocki do otworów o odpowiadających im kształtach, a budowana wieża osiąga wysokość 8 elementów. Zwykle dziecko potrafi już samodzielnie korzystać z toalety, myć i wycierać ręce, myć zęby.

Umiejętności poznawcze

Spostrzeganie wzrokowe

Wiek poniemowlęcy jest okresem ogromnego rozwoju spostrzeżeń dziecka i wzrostu jego wiedzy o świecie. Aktywność podczas zabawy staje się podstawą rozwoju percepcji wzrokowej. Dziecko w drugim roku życia potrafi rozróżniać proste kształty – koło, kwadrat, trójkąt oraz umieszczać w odpowiednich otworach klocki zróżnicowane wielkością. Dobiera jednakowe obrazki i potrafi dołożyć część obrazka do całości. Połączenie spostrzeżeń wzrokowych, sprawnej manipulacji i rozumienia mowy pozwala dziecku na dokonywanie kategoryzacji, będącej podstawowym wymiarem inteligencji. W trzecim roku życia dziecko potrafi klasyfikować przedmioty według barwy, wielkości, kształtu i kryterium użycia. Układa figury i obrazki w konturach, składa obrazki z części, naśladuje układy wzorów i sekwencji.

Spostrzeganie słuchowe

Opanowanie umiejętności samodzielnego zdobywania przestrzeni daje dziecku możliwość poznawania nowych dźwięków. Aktywność dostarcza mu wielu doznań dźwiękowych wywoływanych samodzielnie, jak pierwsze słowa, stukanie zabawkami, własne kroki, chlapanie wodą itp. Rozwój percepcji słuchowej jest podstawą nabywania mowy i rozwoju umiejętności komunikacyjnych. W drugim roku życia dziecko identyfikuje i różnicuje nowe wyrażenia dźwiękonaśladowcze, nowe słowa. Potrafi identyfikować i różnicować melodie i słowa piosenek, lubi zabawy instrumentami muzycznymi. W trzecim roku życia dziecko doskonali umiejętność identyfikowania i różnicowania nowych słów, rozumienie dłuższych wypowiedzi. Dziecko chętnie również słucha czytanych mu tekstów.

Rozwój mowy

Wiek poniemowlęcy, to cudowny okres dziecięcego szczebiotu. Dziecko nie tylko coraz więcej rozumie, ale i mówi dużo więcej. W wieku trzynastu – piętnastu miesięcy używa zwykle około pięciu słów i naśladuje głosy znanych zwierząt, a w wieku szesnastu – osiemnastu miesięcy wymawia już kilkanaście słów. W drugim półroczu drugiego roku życia następuje ogromny i bardzo szybki rozwój mowy wyrażający się liczbą kilkuset, zwykle około trzystu, słów wymawianych przez dziecko dwuletnie. Pierwsze słowa to rzeczowniki, często zastępowane wyrazami dźwiękonaśladowczymi i czasowniki. Początkowo dziecko wymawia tylko wyrazy jedno- i dwusylabowe. Pierwsze wypowiedzi dziecka są jednowyrazowe, wspierane charakterystycznym gestem lub mimiką. Pod koniec drugiego roku życia pojawiają się w mowie dziecka pierwsze zdania proste dwu- trzywyrazowe.  Słownik dziecka dwuletniego obejmuje nazwy osób (najczęściej członków rodziny), zwierząt (znanych dziecku i realizowanych najczęściej przez onomatopeje), pokarmów, zabawek, części ciała, nazwy ubrań, mebli, sprzętów, naczyń kuchennych, roślin, kilkanaście czasowników, przymiotników, przysłówków, zaimków i przyimków, a także często w tym wieku używaną partykułę – nie. Dziecko dwuletnie powinno posługiwać się artykułowanymi, powszechnie rozumianymi słowami choć oczywiście jeszcze z dziecięcą, zmiękczoną wymową.

W trzecim roku życia następuje dalszy, skokowy rozwój systemu językowego. W wymowie dziecka brakuje tylko samogłosek nosowych (ą, ę) i spółgłosek dziąsłowych (sz, ż, cz, dż). Pod koniec trzeciego roku życia dziecko potrafi budować poprawne zdania pojedyncze i złożone. Tak rozwinięty poziom komunikacji pozwala dziecku już całkiem sprawnie funkcjonować w bliższym i dalszym otoczeniu. Potrafi ono już nazywać swoje potrzeby, odpowiadać na pytania i samemu je zadawać.

Umiejętności społeczne

Drugi rok życia dziecka, dzięki wzrastającej samodzielności, pozwala mu na budowanie poczucia odrębności, a co za tym idzie, osiągnąć kolejny etap w rozwoju społecznym. Dwulatki zaczynają zauważać rówieśników, ale nie potrafią jeszcze wchodzić z nimi w interakcje, chętnie przebywają w swoim towarzystwie, ale bawią się osobno.

Duże zmiany w zachowaniach społecznych dziecka zachodzą w trzecim roku życia. Dziecko zaczyna współdziałać w grupie, dostrzegać zasady, które w niej panują, uczestniczy w zabawie tematycznej. Takie zachowania są możliwe dzięki zdolności do psychicznego rozdzielenia z matką, wzrastającego poczucia odrębności, a przede wszystkim dzięki prawidłowo rozwijającej się umiejętności komunikacji językowej. Pod koniec trzeciego roku życia dziecko jest zwykle gotowe do pójścia do przedszkola.